કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (KGBV) । કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય દીકરીઓના શિક્ષણનો પ્રકાશ!

 કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (KGBV) દિકરીઓને વિના મુલ્યે શિક્ષણ આપતી સુવિધા 

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (KGBV)

પરિચય

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (KGBV) યોજના ભારત સરકાર દ્વારા ઓગસ્ટ 2004માં શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ શૈક્ષણિક રીતે પછાત વિસ્તારોમાં રહેતી બાલિકાઓને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ પૂરું પાડવાનો છે. આ યોજના ખાસ કરીને અનુસૂચિત જાતિ (SC), અનુસૂચિત જનજાતિ (ST), અન્ય પછાત વર્ગ (OBC), લઘુમતી સમુદાયો અને ગરીબી રેખા નીચે (BPL) જીવતા પરિવારોની બાલિકાઓ માટે રચાયેલી છે. આ યોજના સર્વ શિક્ષા અભિયાન (SSA)ના ભાગરૂપે કાર્યરત છે અને હવે સમગ્ર શિક્ષા યોજના હેઠળ ચાલે છે.

ઉદ્દેશ

KGBV યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ શૈક્ષણિક રીતે પછાત વિસ્તારો (EBBs)માં બાલિકાઓની શિક્ષણમાં પ્રવેશ અને ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. આ યોજના ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લિંગ અસમાનતા ઘટાડવા અને બાલિકાઓના શિક્ષણના દાખલાને વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ યોજના દ્વારા બાલિકાઓને મફત શિક્ષણ, રહેઠાણ, ગણવેશ, પુસ્તકો અને અન્ય શૈક્ષણિક સામગ્રી પૂરી પાડવામાં આવે છે.

લક્ષ્ય જૂથ

• 10થી 18 વર્ષની ઉંમરની બાલિકાઓ, જે ધોરણ 6થી 12માં અભ્યાસ કરવા ઇચ્છે છે.
• અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, અન્ય પછાત વર્ગ, લઘુમતી સમુદાયો અને ગરીબી રેખા નીચેના પરિવારોની બાલિકાઓ.
• શાળા બહારની અથવા શિક્ષણ છોડી દેનારી બાલિકાઓને પણ ખાસ પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે.

મુખ્ય લક્ષણો

1. નિવાસી શાળાઓ: KGBV શાળાઓ નિવાસી સુવિધા સાથેની શાળાઓ છે, જેમાં બાલિકાઓને રહેવા અને ભણવાની સુવિધા મફત આપવામાં આવે છે.
2. શૈક્ષણિક સુવિધાઓ: શાળાઓમાં આધુનિક શિક્ષણ સુવિધાઓ જેવી કે સ્માર્ટ ક્લાસ, કોમ્પ્યુટર લેબ અને "જ્ઞાનકુંજ" જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.
3. આરોગ્ય અને સ્વચ્છતા: બાલિકાઓને આરોગ્ય અને સ્વચ્છતા શિક્ષણ, ખાસ કરીને માસિક સ્વચ્છતા વ્યવસ્થાપન (MHM) અંગેનું શિક્ષણ આપવામાં આવે છે. નિયમિત આરોગ્ય તપાસ અને પૌષ્ટિક આહાર પણ પૂરો પાડવામાં આવે છે.
4. વ્યવસાયિક તાલીમ: બાલિકાઓને વ્યવસાયિક અને જીવન કૌશલ્યોની તાલીમ આપવામાં આવે છે જેથી તેઓ આત્મનિર્ભર બને.
5. સર્વગ્રાહી વિકાસ: શાળાઓમાં રમતગમત, યોગ, કલા, નૃત્ય, વિજ્ઞાન મેળા અને અન્ય પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા બાલિકાઓનો સર્વગ્રાહી વિકાસ કરવામાં આવે છે.

ગુજરાતમાં KGBV

ગુજરાતમાં હાલમાં સમગ્ર શિક્ષા હેઠળ 240 KGBV શાળાઓ કાર્યરત છે, જેમાંથી 165 ભારત સરકારના સમર્થનથી અને 75 ગુજરાત સરકારના સમર્થનથી ચાલે છે. આ શાળાઓમાં બાલિકાઓને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ ઉપરાંત વિશેષ તાલીમ, જેવી કે "મિશન વિદ્યા" હેઠળ નબળા વિદ્યાર્થીઓ માટે ખાસ કોચિંગ, પૂરું પાડવામાં આવે છે. શિક્ષકો માટે પણ વિશેષ તાલીમ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

સુવિધાઓ

• મફત શિક્ષણ: શાળાઓમાં બાલિકાઓને શિક્ષણ, ગણવેશ, પુસ્તકો, અને અન્ય સામગ્રી મફત આપવામાં આવે છે.
• આરોગ્ય સંભાળ: નિયમિત આરોગ્ય તપાસ, આયર્ન-ફોલિક એસિડ ટેબ્લેટ, અને પૌષ્ટિક આહાર પૂરો પાડવામાં આવે છે.
• સુરક્ષા: શાળાઓમાં CCTV, બાયોમેટ્રિક સિસ્ટમ, અને મહિલા સુરક્ષા ગાર્ડની વ્યવસ્થા છે.
• કાઉન્સેલિંગ: બાલિકાઓને ભાવનાત્મક અને મનોવૈજ્ઞાનિક સમસ્યાઓ માટે કાઉન્સેલિંગ સેવાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે.

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિધાલય Highlight Point 

યોજનાનું નામ	કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (કે. જી. બી. વી.)
વિભાગનું નામ	શિક્ષણ વિભાગ
યોજનાની વધુ માહિતિ માટે	નજીકની સરકારી પ્રાથમિક શાળા નો સંપર્ક કરવો
ઓફિશલી વેબસાઇટ	અહીં ક્લિક કરો
લાભાર્થીની પાત્રતા	શાળા બહારની SC ST OBC અને લઘુમતી વર્ગની ૧૦ થી ૧૪ વર્ષની દિકરીઓ
યોજના હેઠળ મળવાપાત્ર સહાય	વિના મૂલ્યે રહેવા, જમવા અને શિક્ષણ સ્ટાઇપેન્ટ તેમજ વિવિધ કૌશલ્યોની તાલિમ
કઈ જ્ઞાતિના લોકો અરજી કરી શકશે?	SC/ST/SEBC/MINORITY
અરજી પ્રક્રિયા	ઓનલાઇન
પ્રવેશ માટે અરજી કરવા માટે	https://smartkgbv.gujarat.gov.in/ પર અરજી કરી શકાશે.

અરજી કરવાની રીત 

વિધાર્થીની કે તેમના વાલી https://smartkgbv.gujarat.gov.in/ પર લોગીન કરીને અરજી કરી શકશે

ક્સ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય 

 

FAQ-વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો

૧. (કે. જી. બી. વી.) કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય હેઠળ શિક્ષણની સાથે બીજી તાલીમ મળે છે?

જવાબ: પોષણ, આરોગ્ય લક્ષી, સંરક્ષણ, સિવણકામ, કોમ્યુટર શિક્ષણ, વ્યવસાયલક્ષી તાલીમ, જીવન કૌશલ્યની કેળવણી, પ્રેરણા પ્રવાસ વગેરે 

૨.આ યોજનાનો લાભ કોને મળવાપાત્ર છે?

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય (કે. જી. બી. વી.) હેઠળ અનુસૂચિત જાતિ, અનૂસૂચિત જન જાતિ, સામાજિક અને શૈક્ષણીક રીતે પછાત વર્ગ અને લધુમતિમાં સમાવેશ થતી જ્ઞાતિની દિકરીઓને લાભ મળવાપાત્ર છે.

૩.K.G.B.V યોજના અંતર્ગત પ્રવેશ મેળવવા માટે શું કરવાનું હોય છે? 

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિધાલય અંતર્ગત પ્રવેશ મેળવવા માટે જે તે તાલુકાની કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિધાલયની મુલાકાત લઇ ત્યાંથી પ્રવેશે ફોર્મ મેળવીને પરત જમા કરાવવાનું હોય છે.  અથવા ઓનલાઇન અરજી કરવાની હોય છે. 

નિષ્કર્ષ

કસ્તુરબા ગાંધી બાલિકા વિદ્યાલય યોજના ભારતના ગ્રામીણ અને પછાત વિસ્તારોમાં બાલિકાઓના શિક્ષણ અને સશક્તિકરણ માટે એક મહત્વનું પગલું છે. આ યોજના દ્વારા બાલિકાઓને માત્ર શિક્ષણ જ નહીં, પરંતુ આત્મવિશ્વાસ અને આત્મનિર્ભરતા પણ મળે છે, જે તેમના જીવનને ઉજ્જવળ બનાવે છે.