Home › Scholarship › Gujarat › Vikram Sarabhai Protsahan Yojana

Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) – વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ ₹1,00,000 સંપૂર્ણ માહિતી

ગુજરાતમાં ઘણા ટેલેન્ટેડ બાળકો એવા છે, જેઓ વિજ્ઞાન અને સંશોધન ક્ષેત્રમાં આગળ વધી શકે તેવી ક્ષમતા ધરાવે છે, પરંતુ આર્થિક હાલત ને કારણે તેમના સપનાં અધૂરા રહી જાય છે. આવા જ વિદ્યાર્થીઓને આગળ ધપાવવા માટે Physical Research Laboratory (PRL), અમદાવાદ દ્વારા Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) અથવા વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ શરૂ કરવામાં આવી છે.

ઝલકમાં – વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ (VIKAS):
✔ લાભાર્થી: ગુજરાતના ગ્રામ્ય વિસ્તારના ધોરણ 8ના વિદ્યાર્થીઓ
✔ કુલ રકમ: અંદાજે ₹1,00,000 (ચાર વર્ષમાં હપ્તાવાર)
✔ સંચાલક: Physical Research Laboratory (PRL), અમદાવાદ
✔ હેતુ: વિજ્ઞાન અને સંશોધન ક્ષેત્ર તરફ વિદ્યાર્થીઓને પ્રોત્સાહન

VIKAS Scholarship Gujarat Vikram Sarabhai Protsahan Yojana વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ PRL Ahmedabad

Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) શું છે?

Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) એ એવી શિષ્યવૃત્તિ યોજના છે, જેમાં પસંદ થયેલા વિદ્યાર્થીઓને 9થી 12 ધોરણ દરમ્યાન હપ્તાવાર આર્થિક સહાય આપવામાં આવે છે. આ યોજના મુખ્યત્વે ગ્રામ્ય વિસ્તારના, આર્થિક રીતે નબળા, પરંતુ શૈક્ષણિક રીતે તેજસ્વી વિદ્યાર્થીઓ માટે છે.

PRL દ્વારા આયોજન થતી આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ એ છે કે, બાળકોમાં વિજ્ઞાન પ્રત્યે રસ વધે અને તેઓ આગળ જઈને ઇજનેર, વૈજ્ઞાનિક અથવા સંશોધક બનવાની પ્રેરણા મેળવે.

વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ માટે પાત્રતા (Eligibility)

VIKAS માટે અરજી કરવા ઇચ્છુક વિદ્યાર્થીને નીચે મુજબની શરતો પૂર્ણ કરવાની જરૂર પડે છે:

• વિદ્યાર્થી ગુજરાત રાજ્યના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં આવેલી માન્ય સરકારી અથવા અનુદાનિત શાળામાં ભણતો હોવો જોઈએ.
• અરજી કરતી વખતે વિદ્યાર્થી સામાન્ય રીતે ધોરણ 8માં અભ્યાસरत હોવો જોઈએ (દર વર્ષની સૂચના પ્રમાણે ચોક્કસ ધોરણ ચકાસવું).
• વિદ્યાર્થીનો શૈક્ષણિક રેકોર્ડ સારો હોવો જરૂરી છે (અગાઉની ધોરણની પરીક્ષામાં સારો ટકા).
• પરિવારની વર્ષિક આવક મર્યાદિત હોવી જોઈએ (ઓફિશિયલ સૂચના મુજબ આવક મર્યાદા; સામાન્ય રીતે ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગના વિદ્યાર્થીઓ માટે).
• વિદ્યાર્થી અને પરિવાર પાસેથી જરૂરી દસ્તાવેજો – જેમ કે આવક પ્રમાણપત્ર, શાળા પ્રમાણપત્ર વગેરે – પ્રદાન કરવા પડશે.

નોંધ: દર વર્ષે PRL દ્વારા બહાર પાડવામાં આવતી અધિકૃત જાહેરાત (Official Notification)માં પાત્રતાની ચોક્કસ શરતો, આવક મર્યાદા અને ધોરણની વિગતો ચકાસવી અનિવાર્ય છે.

શિષ્યવૃત્તિ રકમ અને હપ્તાવાર માળખું

વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ હેઠળ વિદ્યાર્થીઓને કુલ આશરે ₹1,00,000 સુધીની રકમ આપવામાં આવે છે. આ રકમ ચાર વર્ષમાં હપ્તાવાર એમ આપવામાં આવે છે:

ધોરણ	શિષ્યવૃત્તિ રકમ (અંદાજે)	નોંધ
ધોરણ 9	₹20,000	પસંદગી પછી પ્રથમ હપ્તો
ધોરણ 10	₹20,000	વર્ષનું અભ્યાસ ચાલુ રાખે તો
ધોરણ 11	₹30,000	વિદ્યાર્થીએ Science Stream પસંદ કરવો જરૂરી
ધોરણ 12	₹30,000	વિજ્ઞાન પ્રવાહ ચાલુ રાખે તો અંતિમ હપ્તો

હપ્તા મળવા માટે વિદ્યાર્થીઓએ દર વર્ષે નિશ્ચિત માપદંડ મુજબ અભ્યાસ ચાલુ રાખવો અને જરૂરી પુરાવા રજૂ કરવાના રહે છે.

અરજી માટે જરૂરી દસ્તાવેજો

VIKAS શિષ્યવૃત્તિ માટે ઓનલાઈન ફોર્મ ભરતી વખતે સામાન્ય રીતે નીચે મુજબના દસ્તાવેજો જરૂરી હોય છે:

• વિદ્યાર્થીનો તાજેતરનો પાસપોર્ટ સાઇઝ ફોટોગ્રાફ
• અધાર કાર્ડ અથવા અન્ય ઓળખ પુરાવો
• શાળાનું અભ્યાસ પ્રમાણપત્ર (School Leaving/Bonafide Certificate , અભ્યાસનું પ્રમાણપત્ર)
• અગાઉના ધોરણ (જેમ કે 7 અથવા 8) ની માર્કશીટની નકલ
• પરિવારની આવકનું પ્રમાણપત્ર (Talati / Mamlatdar / Competent Authority દ્વારા જારી)
• રહેઠાણ પુરાવો (ગ્રામ્ય વિસ્તારને અનુરૂપ)
• બેંક ખાતાનું વિગત (ક્યારેક જરૂરી હોય છે – ઓફિશિયલ સૂચના પ્રમાણે)

દરેક વર્ષે PRL દ્વારા જાહેર કરવામાં આવતી સૂચના મુજબ દસ્તાવેજોની યાદીમાં થોડો ફેરફાર હોઈ શકે છે, તેથી તાજા માર્ગદર્શિકા ચોક્કસ વાંચવી.

VIKAS શિષ્યવૃત્તિમાં ઓનલાઈન અરજી કેવી રીતે કરવી?

અરજી કરવાની પ્રક્રિયા સામાન્ય રીતે નીચે મુજબ હોય છે:

1. સૌપ્રથમ PRL (Physical Research Laboratory)ની અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ.
2. અહીં Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) વિભાગ શોધો.
3. વર્તમાન વર્ષ માટેની Official Notification ધ્યાનથી વાંચો – તારીખ, પાત્રતા અને નિયમો ચકાસો.
4. ઓનલાઈન Application Form ખોલીને વિદ્યાર્થીની સંપૂર્ણ માહિતી, સ્કૂલ વિગતો અને આવક સંબંધિત માહિતી સાચી રીતે ભરો.
5. જરૂરી દસ્તાવેજો (ફોટો, માર્કશીટ, આવક પ્રમાણપત્ર, સ્કૂલ સર્ટિફિકેટ વગેરે) ની સ્કેન કોપી અપલોડ કરો.
6. ફોર્મ સબમિટ કર્યા પછી Application Number / Acknowledgement સેફ રાખો.
7. ઓનલાઇન અરજી કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો

મહત્વપૂર્ણ:
ઓનલાઇન અરજી કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો

પસંદગી પ્રક્રિયા (Selection Process)

VIKAS માટે અરજદાર વિદ્યાર્થીઓમાંથી પસંદગી સામાન્ય રીતે નીચે મુજબ થાય છે:

• પ્રથમ તબક્કામાં ઓનલાઈન ફોર્મ તથા દસ્તાવેજોનું સ્ક્રુટિની થાય છે.
• પસંદગી પામેલા વિદ્યાર્થીઓને Screening Test / Exam માટે બોલાવવામાં આવે છે.
• પરીક્ષા સામાન્ય રીતે વિજ્ઞાન, ગણિત અને તર્કશક્તિ (Aptitude) આધારિત હોય છે.
• પરીક્ષા અને દસ્તાવેજોનું મૂલ્યાંકન કર્યા પછી અંતિમ Merit List તૈયાર થાય છે.
• પસંદ થયેલા વિદ્યાર્થીઓની યાદી PRL વેબસાઇટ પર પ્રકાશિત થાય છે અને તેમને શિષ્યવૃત્તિના હપ્તા પ્રમાણભૂત રીતે આપવામાં આવે છે.

દર વર્ષે કેટલા વિદ્યાર્થીઓ પસંદ થાય છે તે પણ અધિકૃત Notificationમાં સ્પષ્ટ લખવામાં આવે છે. કેટલીક વખત છોકરીઓ માટે વિશેષ આરક્ષણ (Reserved Seats for Girls) પણ આપવામાં આવે છે.

વિકાસ શિષ્યવૃત્તિના લાભ

• આર્થિક મુશ્કેલી હોવા છતાં પ્રતિભાશાળી વિદ્યાર્થીઓનો અભ્યાસ અટકતો નથી.
• Science Stream તરફ વળી રહી વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા વધે છે.
• વિદ્યાર્થીઓમાં Dr. Vikram Sarabhai જેવા વૈજ્ઞાનિકના જીવનથી પ્રેરણા મળે છે.
• શિષ્યવૃત્તિથી મળતી રકમ પુસ્તકો, ફી, કોચિંગ, સ્ટડી મટીરીયલ વગેરે માટે ઉપયોગી થાય છે.
• ગ્રામ્ય વિસ્તારના બાળકોને શહેરના વિદ્યાર્થીઓ જેટલી તકો આપવા તરફ મહત્વપૂર્ણ પગલું.

મહત્વપૂર્ણ સૂચનાઓ (Important Notes)

• ફોર્મ ભરતા પહેલા હંમેશા તાજી Official Notification વાંચવી.
• કોઈ પણ દસ્તાવેજ અથવા માહિતી ખોટી આપવાથી શિષ્યવૃત્તિ રદ થઈ શકે છે.
• શિષ્યવૃત્તિ ચાલુ રાખવા માટે વિદ્યાર્થીએ દર વર્ષે સ્કૂલ/બોર્ડની પરીક્ષામાં નિર્ધારિત ઓછામાં ઓછો ટકા મેળવવો પડે છે.
• ધોરણ 10 બાદ વિજ્ઞાન પ્રવાહ ન પસંદ કરે તો 11-12ના હપ્તા મળવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે.
• લીટેસ્ટ તારીખો, પરીક્ષા શેડ્યૂલ અને પરિણામ માટે માત્ર PRLની અધિકૃત સાઇટ પર વિશ્વાસ કરો.

FAQ – પ્રશ્નો અને જવાબ

Q1. VIKAS માટે કોણ અરજી કરી શકે?

Ans: ગુજરાતના ગ્રામ્ય વિસ્તારની સરકારી/અનુદાનિત શાળામાં ધોરણ 8માં ભણતા અને પાત્રતા શરતો પૂર્ણ કરતા વિદ્યાર્થીઓ VIKAS માટે અરજી કરી શકે.

Q2. વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ માટે Form ભરવાની છેલ્લી તારીખ કઈ?

Ans: Sunday, 18th January 2026.

Q3. શું આ શિષ્યવૃત્તિ માત્ર Science માટે જ છે?

Ans: શરૂઆતમાં (ધોરણ 9 અને 10) માટે તમામ માટે હોય શકે છે, પરંતુ 11 અને 12 ધોરણમાં હપ્તા મેળવવા માટે સામાન્ય રીતે Science Stream લેવી પડે છે.

Q4. શું શહેરની શાળાના વિદ્યાર્થીઓ અરજી કરી શકે?

Ans: આ યોજના ખાસ કરીને ગ્રામ્ય વિસ્તારના વિદ્યાર્થીઓ માટે છે. શહેરની શાળાઓ માટે અન્ય શિષ્યવૃત્તિ યોજનાઓ હોઈ શકે છે.

નિષ્કર્ષ

Vikram Sarabhai Protsahan Yojana (VIKAS) – વિકાસ શિષ્યવૃત્તિ યોગ્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાય તો ઘણા ગ્રામ્ય વિદ્યાર્થીઓનું ભવિષ્ય બદલી શકે છે. જો તમે અથવા તમારા વિસ્તારનો કોઈ વિદ્યાર્થી આર્થિક મુશ્કેલી છતાં સારી રીતે ભણે છે, તો તેને આ યોજના વિશે જરૂર જણાવો અને સમયસર ફોર્મ ભરવામાં મદદ કરો.

સાચી અને તાજી માહિતી માટે હંમેશાં PRLની અધિકૃત વેબસાઇટ અને સરકાર દ્વારા આપવામાં આવતી સૂચનાઓનું પાલન કરો.

Disclaimer: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય માર્ગદર્શિકા માટે છે. પાત્રતા, રકમ અને તારીખોમાં સમયાંતરે ફેરફાર થઈ શકે છે. હંમેશાં Official Notification જ અંતિમ માનવી.